Tanım ve Uygun Vana Seçimi :

İçerisinden herhangi bir akışkan geçen bir devrede akışın kontrol edilebilmesi amacıyla kullanılan elemanlara vana denir. Vanaların kullanılacağı devrede en iyi performansı en az masraf ile verebilmesi için çok iyi bir vana seçimi yapılmış olması gerekir.

Vanaların esas işlevleri şunlardır:

*Akışı açmak veya kapamak
*Akış miktarını ayarlamak (akışı boğmak)
*Akış yönünün ters yönünden geri akışı önlemek
*Akış basıncı arttığı zaman fazlasını kaçırarak basıncı ayarlamak.

Bir vana seçilirken o vananın en iyi performansı vermesi ve bunun sonucu olarak tesisin işletme ve bakım masraflarının en aza indirilmesi için aşağıdaki faktörlerin göz önünde bulundurulması gerekir:

1-İçerisinden geçecek olan akışkanın cinsi (sıvı veya gaz oluşu koroziv veya eroziv oluşu)
2-Akışkanın basınç ve sıcaklık derecesi (Bu faktör vana materyalinin seçiminde büyük önem taşır)
3-Akış kontrol koşulları (Vana, sadece akışı kesmek için mi kullanılacaktır yoksa akışı boğma işlemi söz konusu mudur?)
4-Vananın kullanım koşulları (Vananın sık sık çalıştırılması gerekli midir?)

Bir vananın fonksiyonu ve çalışma koşulları saptandıktan sonra vana seçimi kolaylaşır.

Vana tipleri :

Gate Vanalar:

Aşağıdaki figürde görülen bu tip vanalar, akış esnasında akışkanda basınç düşmesi istenilmeyen yerlerde kullanılır. Bu vanalar tam açık veya tam kapalı olarak kullanılırlar. Gate vanalar yarım açık durumda kullanıldıkları taktirde içerisinden geçen akışkanın hızı diskin titreşimine ve bunun sonucunda hasarına neden olur. Gate vanalarla kısılarak boğma işlemi yapılamaz.

Globe Vanalar :

Bu tip vanalar, aşağıdaki figürde görüldüğü üzere, akış miktarını ayarlamak, veya başka bir deyimle akışı boğma işlemi için kullanılırlar. Bu vanalarda akış kontrolu kısa aralıklar ile yapılabilir. Globe vanalarda boğma işlemi ile basıncını %20'den daha fazla düşürmekten kaçınmak gerekir. Basıncın fazla düşürülmesi sesli bir titreşime ve bunun sonucunda vana ve boru donanımının hasarına neden olabilir.

Check Vanalar :

Bu tip vanalar, boru hattındaki akışın aksi yöne dönmesini önleyen vanalardır. Aşağıdaki figürde görüldüğü üzere, akış basıncı vana diskini açık tutar ve akış aksi yöne döndüğü zaman vana diski kapanır. Bu swing tipi check vanalar, hem yatay boru hatlarında, hem de akış yönü yukarı doğru olan dikey boru hatlarında kullanılabilirler. Akışa karşı gösterdikleri direnç çok azdır. Akış hızı düşük olan boru hatları için en uygun vana tipidir.